W artykule „Próby unikania płacenia stawki minimalnej na zleceniu nie zawsze skuteczne” wskazaliśmy na praktyki podmiotów zatrudniających polegające m.in. na tym, że zleceniobiorcy muszą płacić za sprzęt do pracy zleceniodawcom, którzy w ten sposób dążą do zniwelowania kosztów wprowadzenia nowych przepisów o minimalnym wynagrodzeniu dla osób pracujących w ramach umów zlecenia i umów o świadczenie usług. W temacie tym wypowiedziało się Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi z 23 marca 2017 r. na interpelację nr 10209 w sprawie wprowadzenia minimalnej i godzinowej stawki wynagradzania.
W odpowiedzi tej stwierdzono: „(…) odnosząc się do poruszonego (…) problemu wnoszenia opłat przez pracowników za wypożyczenie sprzętu do pracy, pragnę zwrócić uwagę na następujące kwestie. Zgodnie z art. 8a ustawy, w przypadku umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 Kodeksu cywilnego wykonywanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej. W przypadku gdy wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie nie zapewnia przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi otrzymania za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej, przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi przysługuje wynagrodzenie w wysokości obliczonej z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej. Wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się w formie pieniężnej. Określona na podstawie przepisów przedmiotowej ustawy wysokość minimalnej stawki godzinowej stanowi kwotę przysługującą zleceniobiorcy za każdą godzinę wykonanego zlecenia lub świadczonych usług, podlegająca opodatkowaniu i oskładkowaniu, według zasad określonych w powszechnie obowiązujących przepisach, a także ewentualnym potrąceniom.
W kontekście prawa cywilnego, należy wskazać, że w celu wykonania zobowiązania, a więc zaspokojenia interesu wierzyciela i zwolnienia się z długu, dłużnik powinien spełnić świadczenie. Jest to równoznaczne z wygaśnięciem zobowiązania. Jednocześnie należy pamiętać, że zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 3531). Ponadto, w myśl art. 58 Kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy; nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Zgodnie z intencją ustawodawcy, celem wprowadzonej regulacji dotyczącej minimalnej stawki godzinowej było zapobieganie ustalaniu wynagrodzenia należnego zleceniobiorcy (świadczącemu usługi) w wysokości niższej niż wynikająca z minimalnej stawki godzinowej oraz sankcjonowanie przypadków niewypłacania wynagrodzenia w tej wysokości. Dla zapewnienia skuteczności wprowadzanych przepisów, w art. 8e ustawy przewidziane zostały sankcje za ich naruszenie. Przedsiębiorca albo osoba działająca w imieniu przedsiębiorcy albo osoba działająca w imieniu innej jednostki organizacyjnej, którzy wypłacają zleceniobiorcy wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej podlegają karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Aby zapewnić skuteczną kontrolę wypłacania wynagrodzeń z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej Państwowa Inspekcji Pracy, jako organ powołany do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, poprzez odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 640, z późn. zm.) została upoważniona do sprawowania nadzoru nad prawidłowością stosowania przepisów dotyczących zapewnienia minimalnej stawki godzinowej. Inspekcja jest uprawniona do skierowania wystąpienia lub wydania polecenia w sprawie wypłacenia wynagrodzenia w odpowiedniej wysokości. W przypadku popełnienia wykroczenia związanego z wypłacaniem minimalnej stawki godzinowej inspektor pracy będzie oskarżycielem publicznym.
Działania mające na celu nieuprawnione pozbawienie wynagrodzenia gwarantowanego ustawą, które powinno być wypłacane w formie pieniężnej, co najmniej raz w miesiącu, powinny zostać ocenione negatywnie. Decyzja o zastosowaniu odpowiedniego środka powinna być podjęta przez organ kontrolny, w oparciu o okoliczności dotyczące konkretnego stanu faktycznego. (…)”.
